Gotowanie z zaangażowaniem i misją społeczną
Spółdzielnia Socjalna „Smaki” to nie tylko kuchnia serwująca codzienne posiłki dla przedszkoli i szkół, ale także miejsce, które łączy pasję do gotowania z misją społeczną. O działalności „Smaków” opowiada Emilia Lewkowicz, na co dzień kierująca spółdzielnią.
– Spółdzielnia Socjalna „Smaki” ma dość szeroki zakres działalności. Dla kogo gotujecie?
– Działamy w czterech różnych kierunkach. Przede wszystkim zajmujemy się obsługą przedszkoli. Obecnie dostarczamy posiłki do sześciu placówek: niepublicznego przedszkola „Britannica”, trzech niepublicznych „Bajek” na Jarotach oraz jednej publicznej „Bajki”. Dodatkowo przygotowujemy posiłki dla „Akademii Jasia i Małgosi”. W sumie daje nam to około 480 zestawów dziennie, obejmujących śniadanie, obiad i podwieczorek. Najwięcej pracy mamy przy śniadaniach, bo każde z nich to aż 1000 kanapek! Dzieci je uwielbiają, nawet gdy próbujemy serwować omlety czy smażony ryż z warzywami, to maluchy często wracają do kanapek. Czasami serwujemy „zdrowy fast food”, czyli domowego hot-doga z pieczywa graham i domową pizzę. Uczymy dzieci nowych smaków, takich jak paluszki surimi, mozzarella czy feta. Jako przekąski podajemy prażony słonecznik, orzechy włoskie, suszone owoce oraz chipsy z banana lub ciecierzycy.
– Jak wygląda kwestia obiadów i podwieczorków?
– Obiady są dwudaniowe, a podwieczorki często składają się z naszych wypieków – drożdżówek, murzynków, pierników, a nawet zdrowego brownie z fasoli oraz puddingu chlebowego w dwóch wersjach: słodkiej i słonej. Pudding otrzymał certyfikat marszałka województwa warmińsko-mazurskiego jako produkt prospołeczny. W ten sposób zapobiegamy marnowaniu resztek chleba, które zostają po przygotowaniu tysiąca kanapek. Dodajemy do tego zdrowe składniki, takie jak chia, młody jęczmień, siemię lniane, otręby, spirulinę czy komosę ryżową.
Zielony koktajl Shreka
– Brzmi, jakbyście prowadzili małą cukiernię!
– Trochę tak! Do przygotowania 27 blach ciast zużywamy 16–18 kg mąki, więc rzeczywiście przypomina to piekarnię rzemieślniczą (śmiech). Kluczowe jest dla nas to, żeby jedzenie było zdrowe, przygotowane od podstaw i ładnie podane. Zupy robimy na wywarach jarzynowych, a ponieważ dzieci często nie lubią warzyw, miksujemy je na krem, aby przemycić je w posiłkach. Ulubione zupy to pomidorowa z miksowanymi pomidorami, ogórkowa oraz tradycyjna warmińska z pulpecikiem – podobno najlepsza.
– Jak radzicie sobie z przygotowywaniem dań mięsnych dla dzieci?
– Szczycimy się tym, że podajemy dzieciom czyste, pełnowartościowe mięso. Nie robimy zapiekanek ani dań typu kaszotto czy risotto, w których można „ukryć” składniki. Dzieci dostają kotlety z piersi kurczaka, schab lub udka z kurczaka, aby mogły zobaczyć i ocenić mięso. Mamy pozytywne reakcje – dzieci chętnie jedzą te dania, a kotlecik zawsze jest zjedzony do końca.
Dbamy też w kuchni o sezonowość – gdy jest sezon na ogórki, robimy własne ogórki małosolne. Sami przygotowujemy także pasztety oraz dania mączne, takie jak kopytka, pyzy, knedle i leniwe. Surówki również są świeże i robione na miejscu. Teraz, kiedy jest sezon na czerwone buraki, pracujemy nad tym, jak przekonać dzieci do naszego domowego zakwasu buraczanego. To bardzo zdrowy produkt, ale na razie nie cieszy się taką popularnością jak np. koktajl szpinakowy, który nazwaliśmy „zielonym koktajlem Shreka”. Z burakiem nie idzie tak łatwo (śmiech).
– Zajmujecie się także dostarczaniem posiłków na zlecenie miasta?
– Tak, przygotowujemy obiady na zlecenie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, które otrzymują osoby wskazane przez MOPS. Codziennie dostarczamy około 100 obiadów, głównie drugich dań, których gramatura dochodzi do 600 g. Większość osób zabiera je na wynos, ale niektórzy jedzą na miejscu, w naszej jadalni na ul. Partyzantów. Jest to wymagający klient, preferujący mięso. Choć mamy możliwość serwowania jednego wegetariańskiego posiłku w tygodniu, często spotykamy się z niezadowoleniem z tej opcji. Szkoda…
Nie oszczędzamy na składnikach
– Wrzesień to początek roku szkolnego i rozwinięcie działalności „Smaków”.
– Po raz pierwszy zaczniemy dostarczać obiady do szkół. Pierwsza placówka, którą będziemy obsługiwać, to szkoła w Rusi, gdzie dostarczymy około 150 obiadów dziennie. Obiady będą przygotowywane w naszej kuchni przy ul. Partyzantów, bo choć szkoła ma własną kuchnię, jest ona zbyt mała, by sprostać naszym potrzebom. Dwa razy w tygodniu będzie to zupa z wkładką, dwa razy drugie danie i raz w tygodniu posiłek wegetariański. Mamy nadzieję, że młodzież lepiej zareaguje na ten posiłek niż klienci MOPS, ale zobaczymy, jaki będzie odzew.
– A czy można u was zamówić catering?
– Oczywiście, zajmujemy się cateringiem na różne okazje, takie jak Wielkanoc, Boże Narodzenie, Dzień Nauczyciela. Można u nas zamówić przekąski, ciasta i różne dania. Oprócz tego zajmujemy się cateringiem firmowym – nasze posiłki trafiają do 200 pracowników Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej oraz Kuźni Społecznej. Ta gałąź naszej działalności jest obecnie najmniejsza, ale ma ogromny potencjał, który chcemy rozwijać.
– Na co szczególnie zwracacie uwagę przy przygotowywaniu posiłków?
– Przede wszystkim nie oszczędzamy na składnikach. Oczywiście trzymamy się ustawy o żywieniu dzieci i wszystkich zasad układania jadłospisów w szkołach i przedszkolach. Nie rezygnujemy z drogich warzyw i owoców ani zdrowych przekąsek. Chętnie bierzemy udział w akcjach organizowanych przez przedszkola, takich jak Dzień Jabłka, Dzień Marchewki, Dzień Picia Wody czy nocne nocowanie w przedszkolu. Dla nas ważniejsze niż zarobek jest edukowanie dzieci w zakresie zdrowego żywienia. Chcemy wprowadzać nowe smaki i uczyć dzieci zdrowych nawyków żywieniowych.
W 2013 roku Bank Żywności w Olsztynie powołał do życia Spółdzielnię Socjalną „Smaki”, realizując jeden z elementów swojej misji – aktywizację zawodową. Oprócz „Smaków” powstały jeszcze trzy podobne podmioty: spółdzielnie Ecosteam, Humanus i Brygada.
